N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
„Ik had moeten acteren”, antwoordde minister Kaag toen ze na terugkomst uit New York op Schiphol opgevangen en ondervraagd werd door vrijwel de gehele journalistiek over haar afzijdigheid in de zaak-Van Drimmelen, die een medewerkster van haar partijkantoor de kop gekost heeft. Geen van de aanwezige vaderlandse pennenvoerders trok een wenkbrauw op over deze uitspraak, want dat was nu juist wel wat mevrouw Kaag gedaan had: ze had tot dan toe de vermoorde onschuld gespeeld.
Acteren is immers een rol spelen, bij voorkeur op het toneel of in de film, zoals Carice van Houten en Pierre Bokma dat vakbekwaam doen. Acteren hangt samen met acteur, een woord dat al meer dan vijfhonderd jaar deel uitmaakt van het Nederlands. Acteren is veel jonger. Dat komt pas regelmatig voor vanaf het midden van de negentiende eeuw en blijkt afgeleid te zijn van acteur.
Acteur zelf vindt zijn oorsprong in het Frans en het Latijnse actor dat in eerste instantie ‘handelende persoon’ betekent en vandaar ook ‘toneelspeler’, namelijk degene die de dramatische handelingen uitvoert. Het zelfstandig naamwoord actor is afgeleid van een werkwoord agere, synoniem aan het Nederlandse ‘handelen’, en dat we terugvinden in ageren en vooral reageren en het Engelse to act.
Acteren als toneelspelen is een Nederlandse uitvinding. Hoezeer het Frans en het Engels ook het woord acteur of actor kennen, hun activiteit wordt niet met acteren aangeduid, maar met spelen: jouer of play. Het Frans en het Engels kennen wel een werkwoord agir of act, maar die staan voor handelen, handelend optreden, invloed uitoefenen. In Engelse drafsportkringen kan act ook gebruikt worden om een goede prestatie te beschrijven. Die betekenis is een veertigtal jaar geleden in de Nederlandse sportjournalistiek overgenomen, want dagblad Trouw schreef in 1988 al over een wielrenner die vier jaar acterend in Italië, tweemaal het puntenklassement van de Giro gewonnen had.
Maar dit is toch een ander acteren dan wat mevrouw Kaag voorstelde. Zij bedoelde handelend optreden, een betekenis die niets met normale werkwoord acteren van doen heeft, maar vanuit een modieus politiek Nengels het Nederlands binnendringt.
Hoewel, Sigrid Kaag is niet de eerste die acteren in deze zin gebruikt. De Oprechte Haarlemse Courant van 26 juni 1685 bericht dat legeraanvoerder Karel V, hertog van Lotharingen, de vrije hand gekregen heeft van de Oostenrijkse keizer Leopold I om naar goeddunken te acteren in de strijd tegen de Turken, waarin hij samen met de Poolse koning Jan III Sobieski en Eugène de Savoy zeer succesvol was. Acteren in de zin van handelen heeft de tand des tijds niet doorstaan, maar misschien dat mevrouw Kaag zich graag op een lijn gesteld ziet met de grote krijgslieden uit de zeventiende eeuw.
