Met een banenmarkt voor Oekraïeners de Nederlandse bureaucratie wegnemen

Reportage

In de felle middagzon lopen de Oekraïense Maria Mezjynska (36) en haar moeder Halina (68) vanaf de bushalte naar het gele wijkhuis van Den Helder. Hier is deze middag een banenmarkt voor Oekraïners. Het evenement is opgezet door WerkgeversServicepunt Noord-Holland Noord, een samenwerkingsverband van UWV en gemeenten, en ‘Noord-Holland Noord werkt door’, een samenwerkingsverband dat werkzoekenden helpt bij het vinden van een baan. Door uitzendbureaus en werkgevers samen te brengen met werkzoekende Oekraïners proberen de organisatoren (bureaucratische) drempels weg te nemen.

Binnen worden Mezjynska en haar moeder welkom geheten met kannen koffie en thee en krijgen ze een formulier. Daarop kunnen ze invullen of ze al een burgerservicenummer en een Nederlandse bankrekening hebben, en staan vragen over hun werkervaring en baanwensen.

Na het invullen van het formulier nemen ze plaats op groene stoelen die voor een beamer zijn opgesteld. Eromheen staan zeven tafels met delegaties van lokale uitzendbureaus, met banners, bakken pennen en stapels flyers.

Uiteindelijk verzamelen ongeveer vijftien Oekraïners zich in het zaaltje. De groep, overwegend vrouwen, behoort tot de tweehonderd vluchtelingen die in Den Helder worden opgevangen: in een hotel, de noodappartementen in de kerk, of bij particulieren thuis. De bijeenkomst in Den Helder is de vierde in de regio Noord-Holland Noord. Eerder bezochten bijna honderd Oekraïense vluchtelingen banenmarkten in Wieringerwerf, De Rijp en Medemblik. Volgens het WerkgeversServicepunt zijn zeker 25 van hen nu aan het werk.

Lees ook deze reportage over Oekraïeners die werk hebben gevonden: De bankjurist maakt nu bedden op

De bijeenkomst begint met een presentatie van Jurgen Bakker (met tolk), adviseur bij EURES, een organisatie die zich inzet voor het vrije verkeer van werknemers in Europa. Na een introductie over hoe om te gaan met ‘de Nederlander’ – „Nederlanders zijn eigenwijs, weten het vaak beter, en hebben alles tot en met een koffie bij de buren vooruitgepland” – snijdt hij het minimumloon aan.

Meteen ontstaat rumoer in de zaal. Een minimumsalaris van 1.725 euro bruto, zo’n 1.600 euro netto – hoe werkt dat precies? Wat is het verschil tussen bruto en netto in Nederland? Voor de Oekraïners, die gewend zijn salarissen in nettobedragen uit te drukken, is het Nederlandse systeem, waarbij je meer belasting betaalt naarmate je meer geld verdient, moeilijk te begrijpen.

Ook over het leefgeld bestaat onduidelijkheid. Oekraïners ontvangen 260 euro per persoon per maand van de gemeente. Dat vervalt als je gaat werken. Daarom loont een baan pas vanaf zes uur per week.

Alla Mykolajivne (43) is nog een beetje overweldigd, vertelt ze na een ronde langs de tafels van de uitzendbureaus. Ze is pas een week in Nederland: lang wilde ze haar stad Soemy, in het noordoosten van Oekraïne, niet verlaten. Maar toen de Russen naderden, stuurden haar man en zoon haar weg.

De voormalig ambtenaar zoekt een baan om bezig te blijven, liefst 30-35 uur per week. Omdat ze geen Engels spreekt, is Mykolajivne niet kieskeurig. „Ik ben geïnteresseerd in alles wat voorbij komt.” Met verschillende uitzendbureaus heeft ze al gesprekken gevoerd. „Ik ben ervan overtuigd dat ik bij een aan de slag kan, waarschijnlijk in de schoonmaak.”

Schoonmaakbedrijf Victoria heeft inderdaad nog veel plek. Na de eerdere banenmarkt in De Rijp sloot het bedrijf zes contracten af. Vandaag hoopt het dat nog meer vluchtelingen zich aansluiten. „Oekraïners zijn goed gemotiveerd en harde werkers”, vertellen Lisette de Vries en Maaike Oud. Uitzendbureau Agros sprak veel vluchtelingen die meteen willen beginnen, „maar wij organiseren altijd eerst een intake om te bespreken waar iemand naar zoekt”, zegt Pepijn van der Mije.

Aleksandra Joesjkevytsj (40) gaat thuis de knoop doorhakken, vertelt ze als ze met een pak folders naar buiten loopt. In Oekraïne was ze accountant, maar omdat ze beperkt Engels spreekt, denkt ze haar beroep niet te kunnen uitoefenen. Haar criteria zijn vooral praktisch: een baan dichtbij huis, liefst fulltime. „Ik wil vooral geen last zijn voor de Nederlandse overheid”, zegt ze. „Oekraïners kunnen alles doen, wij willen elke dag werken.”

Daniel Dresden van uitzendbureau SelectiePunt kijkt tevreden terug op de middag. De groene stoelen in het buurthuis worden inmiddels opgestapeld en aan de kant geschoven. „We hebben veel mensen gesproken, met hen gaan we zoeken naar welke baan het best past. En we hebben iemand ingeschreven die volgende week al begint met de schoonmaak van vakantiehuisjes op Texel.”