Meesterverteller Kendrick Lamar focust op nieuw album op zijn trauma’s en twijfels

Recensie Muziek

Op de hoes van zijn zeer langverwachte nieuwe album Mr. Morale & The Big Steppers – zijn eerste soloalbum sinds het Pulitzerprijs-winnende DAMN. uit 2017 – staat rapper Kendrick Lamar met de rug naar de camera toe, met zijn kind in zijn armen, een pistool weggestopt in zijn broekband en een doornenkroon op zijn hoofd, wakend voor het bed waarop zijn partner hun baby aan de borst legt.

Het pistool en de doornenkroon zijn visuele details die het in de basis warme en intieme beeld verstoren en laten kantelen zoals Lamar dat ook in zijn gelaagde raps vol literaire technieken regelmatig doet. Hij is een van de grootste verhalenvertellers in de geschiedenis van rap, die in zijn teksten voortdurend verschuift van perspectief en met kleine details krachtige emoties, scènes en beelden oproept en zelden eenduidig is.

Mr. Morale & The Big Steppers is een intiem album van een rapper die afgelopen jaren de luwte opzocht op zoek naar gemoedsrust. Sterk naar binnen gericht, met een scherpe focus op zijn persoonlijke trauma’s, twijfels en tegenstrijdigheden. Een album ook waarop hij zijn vocale veelzijdigheid toont, regelmatig ingenieus in zijn ritmische vertolking – van gedreven spoken word tot gloedvol melodieuze zang en van rauw explosief tot beheerst, emotioneel en intens, soms allemaal in één nummer.

Op eerste track ‘United In Grief’ knallen zijn woorden eruit op een snelle rauwe drumbreak, met kort beroerde pianotonen en strijkers, terwijl Lamar rapt over een Rolex die hij één keer gedragen heeft en zwembaden waarin hij nooit gezwommen heeft, in een poging zijn tranen weg te vegen met welvaart. Op de trappy snaredrums, ritselende hi-hats en diepe, gruizige digitale baslijn van ‘N95’, roept hij luisteraars en zichzelf op zich te bevrijden van het juk van oppervlakkige luxe en onzekerheid en angst in een wereld vol onnatuurlijke boodschappen en karikaturale clickbait.

Lees ook dit interview met Kendrick Lamar uit 2012, samen met Nas

Lamar benoemt hevige trauma’s die hem gevormd hebben. De mishandeling van zijn moeder toen hij klein was, en het blijvend drukkende schuldgevoel omdat hij toen niet ingreep. Het geweld en seksueel misbruik dat hij op jonge leeftijd zag, relatiecrises, de dierbaren die hij verloor, en transgender-familieleden die door zijn gemeenschap, zijn kerk, en ook door hemzelf toen hij jong was, werden vernederd.

In ‘Father Time’ verbreedt hij het onderwerp naar giftige mannelijkheid die ervoor zorgt dat mannen hun gevoelens niet tonen

Hij verbindt die thema’s met een grotere maatschappelijke context, en bevraagt ook steeds zijn eigen rol erin. Aan het begin van ‘Father Time’ over de complexe relatie met zijn vader, zegt zijn partner dat Lamar therapie nodig heeft, en reageert Lamar als een stoere man die dat echt niet nodig heeft. Maar in het nummer verbreedt hij het onderwerp naar giftige mannelijkheid die ervoor zorgt dat mannen hun gevoelens niet tonen en hun onzekerheid verstoppen onder misogynie en gangsterposes.

In het indringende ‘Mother I Sober’, met zangeres Beth Gibbons van Portishead, legt Lamar op beheerste, zachte en gaandeweg steeds intensere toon een lijn tussen seksueel misbruik in zijn familie en de intergenerationele pijn en diepe trauma’s van een zwarte gemeenschap die historisch langdurig is mishandeld en fysiek verkracht, naar moderne rappers die hun eigen misbruiklittekens verbergen onder hun tatoeages. In ‘We Cry Together’ met Taylour Paige, rondom een sample van ‘June’ van Florence + The Machine, vechten een man en een vrouw een lelijke en vernederende ruzie uit, vol drama in hun stem, op spookachtige pianotonen en traag slepende drums.

Lamar refereert meerdere malen aan zelfhulp-auteur Eckhart Tolle, en de referenties aan de noodzaak je los te worstelen van je ego, telefoon en de oppervlakkige kanten van de moderne samenleving, doen sleets aan. En in de nadruk op orkestrale elementen en stemmige pianotonen, mist muzikaal hier en daar wat pit, zoals in het inhoudelijk urgente, maar gaandeweg muzikaal wel erg slome ‘Auntie Diaries’.

Daar staan genoeg prachtig rijke, melancholische producties tegenover, waarop een hardop twijfelende en geplaagde Lamar de luisteraar meeneemt in zijn complexe en rusteloze ziel, terwijl hij probeert te helen van zijn trauma’s, en die van de wereld om hem heen beschouwt. Hij is een empathische superster die geen ‘redder’ wil zijn, zoals hij benadrukt in ‘Savior’. Een meesterverteller op wiens beelden en gedachten, zinnen en scènes, en verwijzingen naar zijn eigen en ander werk, we nog wel even zullen kauwen.