De vijf belangrijkste gebeurtenissen
- Voorlopige zetelprognose Eerste Kamer: BBB 16, GL/PvdA 15, VVD 10
- Op basis van ruim 80 procent van de getelde stemmen staan Volt, JA21 en BBB op winst
- De coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie verliest over de hele linie stemmen bij de Provinciale Statenverkiezingen
- De winst van de BBB is nog groter dan die van FVD in 2019
- Het lijkt er niet op dat de 'linkse wolk' van PvdA en GroenLinks samen de winst halen waar de partijen op hoopten.
GroenLinks Rotterdam: zege komt niet uit de lucht vallen
Het ziet er naar uit GroenLinks in Rotterdam de grootste partij wordt bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten. 'Voor de buitenwereld komt de overwinning wellicht over als een verrassing, maar voor ons niet. GroenLinks zit in Rotterdam en de rest van het land al langer in de lift', zegt Astrid Kockelkoren, vicefractievoorzitter van de partij in de gemeenteraad.
In de tussenstand na het tellen 70 procent van de stembiljetten in Rotterdam kan de partij rekenen op bijna 13,6 procent, D66 op 12,4 procent en de VVD op 9,5 procent. Ook de overige partijen blijven onder de 10 procent steken.
Volgens Kockelkoren groeit de aanhang van haar partij omdat 'een toenemend aantal kiezers behoefte heeft aan verantwoord beleid voor schone lucht, water en natuur.' Het is volgens Kockelkoren ook belangrijk om een tegenwicht te bieden aan de landelijke opmars van de BoerBurgerBeweging (BBB). De verkiezingsprogramma's van beide partijen staan zo ongeveer lijnrecht tegenover elkaar.
ANP: BBB mogelijk 17 zetels in Eerste Kamer
De overwinning van de BoerBurgerBeweging blijkt nog groter dan gedacht. Een nieuwe voorlopige prognose van de Verkiezingsdienst van het ANP brengt de partij van Caroline van der Plas op zestien zetels in de Eerste Kamer. Mogelijk worden dat er zelfs nog zeventien. Daarmee is de BBB vanuit het niets de grootste: de combinatie GroenLinks-PvdA blijft voorlopig op vijftien zetels steken, één zetel winst.
Na Forum voor Democratie, dat in 2019 met twaalf zetels de senaat in kwam en er nu nog maar twee over heeft, is het CDA de grootste verliezer. Van de negen Eerste Kamerzetels, verliest de partij er vier.
BBB-lijsttrekker in Groningen: sluiten niemand op voorhand uit
De BoerBurgerBeweging (BBB) in Groningen sluit op voorhand geen enkele partij uit, ook niet Forum voor Democratie en JA21 die beiden willen dat de gaskraan wél openblijft. 'Wij gaan met iedere partij in gesprek', zegt Gouke Moes, lijsttrekker van de BBB in Groningen. De partij pakte in de provincie met 23,6 procent de meeste stemmen, blijkt uit de voorlopige uitslag.
Oud-CDA-leider Verhagen: partij heeft 'flink pak slaag' gekregen
Het CDA heeft een 'flink pak slaag' gekregen, zei oud-partijleider Maxime Verhagen donderdag in het radioprogramma Sven op 1. De vertrekkend voorzitter van Bouwend Nederland beschreef dat het verlies van zijn partij 'ook als voormalig actief politicus van het CDA zeker pijn' doet. Hij maakt zich verder zorgen om vertraging van bouwplannen door de verkiezingsuitslag.
Tussenstand Amsterdam: GroenLinks verliest maar blijft grootste
GroenLinks blijft in Amsterdam de grootste partij. Dat meldt de gemeente Amsterdam na het tellen van 95 procent van de stemmen. GroenLinks krijgt in de prognose 18,2 procent van de stemmen. Dat is minder dan in 2019. Toen kreeg de partij 23,8 procent van de stemmen.
De Partij van de Arbeid staat met 15,4 procent op de tweede plek. De Partij voor de Dieren staat op de derde plek met 11,7 procent. Voor beide partijen is dat winst, in 2019 had PvdA 11,4 procent en PvdD 8,6 procent
Volt is met 7,7 procent de hoogste nieuwe binnenkomer in de hoofdstad. Nieuwkomers BBB en JA21 staan respectievelijk op 5,2 procent en 3,2 procent.
Hoekstra: verkiezingsuitslag ook daverende oorvijg voor CDA
De landelijke politiek moet zich de 'aardverschuiving' van de Provinciale Statenverkiezingen aantrekken. Dat zegt CDA-leider Wopke Hoekstra. 'Dit is natuurlijk een daverende oorvijg voor ons allemaal in Den Haag en zeker ook voor ons als CDA.'
Hoekstra noemt het 'evident' dat zaken 'veel beter hadden gemoeten, anders kom je niet op zo'n uitslag', zei hij bij aankomst in de Tweede Kamer waar hij als minister van Buitenlandse Zaken in debat moet. Hij maakte niet concreet wat zijn partij, de coalitie of andere politieke partijen dan precies moeten leren.
Ook voor zijn partijgenoten in de provincie is de uitslag een grote teleurstelling, hoorde de CDA-voorman van de lijsttrekkers aldaar. 'Mensen balen natuurlijk enorm, want die hebben hier ongelofelijk hard aan gewerkt en ongelofelijk hun best gedaan.' Hij gaat hier nog met de partij over in gesprek. Van de coalitiepartijen heeft het CDA volgens de voorlopige prognoses veruit de zwaarste zetelverliezen geleden.
Alle stemmen bij een locatie in Woerden opnieuw geteld
Alle stemmen van het stembureau in kerkelijk centrum Het Trefpunt in Harmelen (Woerden) moesten donderdagochtend opnieuw worden geteld, bevestigt een woordvoerder van de gemeente na berichtgeving van het AD. De hertelling gebeurde op een andere locatie, namelijk op het gemeentehuis van Woerden.
De woordvoerster kon nog niet zeggen waarom er opnieuw geteld moest worden. Volgens haar zijn ze op het gemeentehuis net klaar met de hertelling.
Kuiken en Klaver: uitslag smaakt naar meer
De verkiezingsuitslag smaakt voor GroenLinks en de Partij van de Arbeid 'naar meer'. Dat hebben de politieke leiders Attje Kuiken (PvdA) en Jesse Klaver (GroenLinks) gezegd tijdens een gezamenlijke vergadering van de Tweede Kamerfracties. Vooral Kuiken is blij met de uitslag en vindt die 'een opmaat' naar nauwere samenwerking in de Tweede Kamer. Vervolgens sneden ze een taart aan met een foto erop waar zij en de lijsttrekkers van beide partijen voor de senaat juichend op staan.
PvdA en GroenLinks deden in nagenoeg alle provincies elk met een eigen lijst mee aan de Provinciale Statenverkiezingen, en alleen in Zeeland met een gezamenlijke lijst. Vervolgens vormen ze in de Eerste Kamer een gezamenlijke fractie. Het idee is dat de twee partijen gezamenlijk een grotere invloed hebben dan los van elkaar. Toch lijkt dat in het aantal stemmen vooralsnog niet of nauwelijks terug te zien.
Vakbond CNV: kabinet moet werken aan herstel van vertrouwen
Het kabinet moet werken aan herstel van het vertrouwen onder de Nederlandse bevolking, want dat vertrouwen is nu erg laag. Dat laat vakbond CNV weten in een reactie op de grote overwinning van de BoerBurgerBeweging (BBB) in de Provinciale Statenverkiezingen.
'Deze uitslag is een duidelijk signaal naar het kabinet. Alle regeringspartijen hebben zetels verloren. Het vertrouwen in de overheid is momenteel zeer laag. Dit vertaalt zich in deze verkiezingsuitslag. Het CNV kan zich inleven in de zorgen van veel Nederlanders: denk aan de woningcrisis, de hoge inflatie, uitblijvende loonstijging, de toeslagenaffaire, de stikstofcrisis. Deze uitslag is wat ons betreft klip en klaar: het kabinet moet alles op alles zetten om tot de juiste oplossingen te komen. Niet vanuit de tekentafel, maar in gesprek met mensen', aldus CNV-voorzitter Piet Fortuin.
Winst BBB in provincie Groningen, meer dan 23 procent van stemmen
De BBB heeft de winst gepakt in de provincie Groningen met 23,6 procent van de stemmen. De partij wordt gevolgd door de PvdA, die uitkwam op 10 procent. Dit is voor de partij wel een verlies van 2 procent ten opzichte van de verkiezingen in 2019. GroenLinks maakt de top 3 compleet met 9,6 procent van de stemmen.
Natuur & Milieu: we blijven samenwerken voor stikstofprobleem
De verkiezingswinst van de BoerBurgerBeweging (BBB) is knap gedaan, zegt directeur Marjolein Demmers van Natuur & Milieu. Ze benadrukt dat de natuurorganisatie 'ook in deze nieuwe samenstelling' zich inzet om gezamenlijk het stikstofprobleem aan te pakken.
'Onze kwetsbaarste natuurgebieden staan op omvallen', zegt Demmers. 'Dat kunnen we allemaal zien aan de dode bomen en overwoekering door onder meer bramenstruiken. Dus verandering en tempo blijft nodig; de urgentie van het aanpakken van de klimaatcrisis en de natuurverslechtering worden niet kleiner van verkiezingen.' Ze noemt het cruciaal dat de politiek deze problemen oplost, ook met de grote winst van de BBB bij de provinciale verkiezingen.
Farmers Defence Force: vlaggen kunnen weer andersom hangen
'De burgers hebben laten zien dat ze de boeren ondersteunen en niet de coalitie. De komende dagen worden er weer heel wat Nederlandse vlaggen andersom opgehangen om de burgers te bedanken', reageert Sieta van Keimpema van Farmers Defence Force (FDF) op de monsterzege van BoerBurgerBeweging (BBB). De afgelopen maanden protesteerden boeren tegen het kabinetsbeleid met omgekeerde vlagen. Die kunnen volgens FDF nu dus weer opgehangen worden met de rode baan boven.
Greenpeace-directeur: BBB ontkomt niet aan weerbarstige praktijk
De BoerBurgerBeweging (BBB), die in veel provincies de grootste partij wordt, zal niet ontkomen aan de 'weerbarstige praktijk', zegt directeur Andy Palmen van Greenpeace. Door de stikstofcrisis moeten provinciebesturen immers ingrijpen. 'Er kunnen amper huizen worden gebouwd zonder dat de stikstofcrisis wordt opgelost en de natuur moet worden gered, ook van de wet.'
'Al twintig jaar zien we politieke aardverschuivingen bij populistisch rechts', zegt Palmen. 'Zodra ze verantwoordelijkheid moeten nemen, worden ze geconfronteerd met de weerbarstige praktijk.'
Voorlopige opkomstcijfers: iets meer stemmers dan in 2019
De voorlopige opkomst voor de provinciale verkiezingen ligt op 57,5 procent, meldt de verkiezingsdienst van het ANP na telling van 88,5 procent van de stemmen. Dat is iets meer dan in 2019, toen het ging om 56,2 procent.
In Friesland lijkt de opkomst tot nu toe het grootst met 65,5 procent. Drenthe volgt op de voet met 65,2 en hierna komt Overijssel met 64,4 procent. Uit de voorlopige cijfers lijkt in Noord-Holland de opkomst het laagst te zijn met 51,3 procent.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen ligt het opkomstcijfer standaard hoger. In 2021 lag dat op 78,7 procent.
BBB grootste in Leeuwarden en behaalt 'monsterzege' in Overijssel
BBB is ook in Leeuwarden de grootste geworden. De partij heeft 17,4 procent van de stemmen gekregen. De PvdA is de tweede partij geworden met 15,5 procent van de stemmen, gevolgd door GroenLinks. Die wist met 11,7 procent van de stemmen een heel klein beetje te stijgen ten opzichte van 2019: toen kreeg de partij 11,5 stemmen.
De BBB heeft ook in de provincie Overijssel enorme winst geboekt bij de provinciale verkiezingen. De partij heeft 31,3 procent van de stemmen behaald en is hiermee de enige partij die boven de 10 procent is uitgekomen, meldt de Verkiezingsdienst van het ANP. Op plek twee volgt het CDA met 8,2 procent van de stemmen. Bij de vorige verkiezingen behaalde deze partij nog 17,1 procent van de stemmen.
LTO-voorzitter: enorme dreun kabinet vraagt nu om koerswijziging
'Een belangrijke winst voor onze boeren en het vitale platteland. Top gedaan Caroline van der Plas van BoerBurgerBeweging, gefeliciteerd', zegt Sjaak van der Tak, voorzitter van Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO), in een eerste reactie op de enorme overwinning van BBB.
'Kiezers geven het Kabinet en daarmee de coalitie een enorme dreun en dat vraagt om een echte koerswijziging met het vinden van draagvlak voor de grote plannen, zoals stikstof', vervolgt de LTO-voorzitter.
Buitenlandse media staan stil bij de 'monsterzege' van BBB
In Duitsland en België besteden media donderdag aandacht aan de Provinciale Statenverkiezingen in Nederland en de overwinning van de BoerBurgerBeweging (BBB).
'Historisch en ongezien', noemt VRT Nieuws de overwinning van de 'boerenpartij'. VRT-journalist Jeroen Reygaert volgde in Den Haag de verkiezingen. 'Het is eigenlijk niet zo moeilijk: iedereen verliest en de BBB is de uitgesproken, historische winnaar van de Nederlandse verkiezingen', analyseert hij.
De Morgen spreekt van een 'monsterzege' van BBB, die de regering van premier Rutte in 'een crisissfeer' brengt. Dat Ruttes VVD standhoudt, is 'een magere troost', aldus de krant.
'Boerenpartij slaat iedereen met verstomming', kopt De Standaard. De Belgische krant schrijft dat de uitslagen de regeringspartijen 'midscheeps' raken. Veel kiezers vinden dat het stikstofbeleid, de energietransitie en de woningnood op een andere manier moeten worden aangepakt. De BBB van Caroline van der Plas brengt volgens hen 'het gezonde boerenverstand' weer terug in de politiek.
Kranten spreken van 'monsterscore' en 'verpletterende zege' BBB
De Nederlandse kranten zijn eensluidend over de overwinning van de BoerBurgerBeweging (BBB) bij de Provinciale Statenverkiezingen. Die is volgens NRC en De Telegraaf 'verpletterend', terwijl FD, de Volkskrant en het AD spreken van een monsterzege. De grootste krant van ons land, de Telegraaf, opent de voorpagina met slechts een woord: KABBBOEM!, waarbij de drie B's in de groene kleur van de partij zijn gedoopt.
Voorlopige zetelprognose Eerste Kamer: BBB 15, GL/PvdA 15, VVD 10
BB blijft ruim op winst met de verwachte zetels voor de Eerste Kamer, die in mei door de nieuwe Provinciale Staten wordt gekozen. De partij van Caroline van der Plas komt na telling van 85 procent van de stemmen uit op 15 zetels. GroenLinks en de PvdA, die in de senaat één fractie gaan vormen, komen ook op 15 zetels. Dat is één zetel meer dan zij nu samen hebben.
Als tweede partij komt op afstand regeringspartij VVD uit op 10 senaatszetels, 2 minder dan de liberalen er nu hebben. D66 heeft in deze prognose 6 zetels en het CDA 5, een verlies van respectievelijk 1 en 4 zetels.
PVV en Partij voor de Dieren komen nu elk uit op 4 zetels en 3 senaatszetels liggen in het verschiet voor de SP, JA21 en ChristenUnie. FvD en Volt zouden op 2 senaatszetels uitkomen en 1 zetel zou gaan naar de SGP, 50PLUS en OSF.
De komende uren kan de voorlopige prognose voor de senaat weer veranderen, omdat de voorlopige uitslagen van een aantal grotere gemeenten nog moet binnenkomen.
Coalitie verliest breed, vooral klappen voor CDA en VVD
De coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie verliest over de hele linie stemmen bij de Provinciale Statenverkiezingen, blijkt uit cijfers van de ANP Verkiezingsdienst. Op basis van ruim 80 procent van de getelde stemmen krijgen binnen de coalitie vooral het CDA en de VVD electorale klappen te verduren.
De christendemocraten staan op een verlies van 4,5 procentpunt, en de liberalen van de VVD moeten naar verwachting 2,9 procentpunt inleveren. Zij eindigen respectievelijk op 6,7 en 11,1 procent, op basis van de huidige cijfers.
CDA-leider Wopke Hoekstra nam eerder op de verkiezingsavond al zijn verlies. 'Dit is een buitengewoon bittere pil.' VVD-leider Mark Rutte was nog wat laconiek. Hij hoopte dat de schade beperkt zou blijven tot 'een half procentje', maar erkende ook dat de VVD 'niet de winst die we wilden' heeft behaald.
Ook coalitiegenoten D66 en ChristenUnie staan op verlies. De partij van Sigrid Kaag lijkt 1,4 procentpunt in te leveren (van 7,8 naar 6,4 procent) en voor de ChristenUnie dreigt een verlies van 1,1 procentpunt (van 4,7 naar 3,6). Kaag was nog 'best tevreden' met een beperkt verlies in de senaat. CU-leider Mirjam Bikker zei dat het nog 'spannend' zou worden of de partij de vorige uitslag kan evenaren.
Winst BBB nog groter dan die van FVD in 2019
De BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas lijkt een nog grotere verkiezingswinst te halen dan Forum voor Democratie in 2019. In dat jaar werd de partij van Thierry Baudet in een klap de grootste partij met 14,4 procent van de stemmen. Maar de BBB stevent dat wapenfeit voorbij en koerst af op een winst van 19,4 procent, blijkt op basis van ruim 80 procent van de getelde stemmen die zijn aan doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP.
Forum wist vier jaar geleden 86 Statenzetels te bemachtigen. De BBB lijkt nu bijna 100 Statenzetels te winnen. In de meeste provincies is de BBB de grootste partij.
Daarmee lijkt de 'proteststem' nu vooral naar de BBB te gaan. Ook partijen als de PVV of de SP, die zich zeer kritisch opstellen richting het kabinet, staan op verlies. Van FVD blijft weinig meer over: landelijk lijkt de partij nog ongeveer 3 procent van de stemmen te halen, goed voor ongeveer 10 Statenzetels.
Vooral op stikstof heeft de BBB zich geprofileerd. De partij verzet zich sterk tegen het stikstofbeleid van het kabinet. Het is dan ook de vraag of het de regering lukt de plannen door te voeren. De provincies spelen een belangrijke rol in de uitvoering, en in meerdere provincies lijkt een bestuur zonder BBB moeilijk denkbaar. In Overijssel lijkt de BBB 17 van de 41 zetels te halen. Ver op afstand volgen VVD, CDA en GroenLinks, die nu op 4 zetels elk kunnen rekenen.
Gedroomde winst 'linkse wolk' blijft vooralsnog uit
Het lijkt er niet op dat de 'linkse wolk' van PvdA en GroenLinks samen de winst halen waar de partijen op hoopten. Op basis van ruim 80 procent van de getelde stemmen staat de combinatie op verlies. De partijen halen samen 16,8 procent. In 2019 was dit nog 18,9 procent.
Steden als Leeuwarden en Nijmegen zijn nog niet meegenomen in de telling, en ook de uitslagen van bijvoorbeeld Amsterdam en Rotterdam zijn nog niet compleet. Maar de kans is klein dat die uitslagen het landelijke beeld veel doen kantelen.
Het is nog niet te zeggen wat deze verwachte uitslag betekent voor de rol van de linkse partijen in de Eerste Kamer. Nu zijn zij daar samen al de grootste, en de coalitie kijkt vaak naar hen in de zoektocht naar een meerderheid. Het is nog niet duidelijk of de linkse partijen die sleutelrol houden, of dat zelfs hun zetels niet genoeg zijn voor een meerderheid in de senaat.
Peelgemeenten kiezen massaal voor BBB en stoten CDA van troon
In de Peelgemeenten Deurne, Someren, Laarbeek en Gemert-Bakel heeft de BoerBurgerBeweging (BBB) enorme verkiezingswinst geboekt en is nu overal de grootste partij. De partij is in Someren vanuit het niets met 34 procent de grootste partij geworden en in Deurne met 31,5 procent. In Gemert-Bakel stemde 30 procent van de kiezers op BBB, in Laarbeek 25,6 procent.
Het CDA heeft in alle vier gemeenten fors verloren. Vier jaar geleden was de partij in deze gemeenten nog de grootste, maar het CDA heeft daar stuk voor stuk zijn koppositie aan BBB moeten afstaan.
Vanwege de kabinetsplannen om de stikstofuitstoot te reduceren, vrezen veel boeren in de Peelgemeenten voor hun toekomst. BBB is fel gekant tegen het stikstofbeleid van het kabinet.
