Netherlands
This article was added by the user . TheWorldNews is not responsible for the content of the platform.

Inval in Irak 20 jaar geleden: militair een succes, politiek nauwelijks

Amerikaanse militairen in Irak in maart 2003

"Landgenoten, op dit moment zijn Amerikaanse en coalitietroepen begonnen aan een militaire operatie om Irak te ontwapenen, het volk te bevrijden en de wereld te verdedigen tegen groot gevaar." Zo begon de toespraak waarmee president George W. Bush vanuit zijn Oval Office de Amerikanen en de wereld liet weten dat de inval in Irak was begonnen, vandaag precies twintig jaar geleden.

De inval, onderdeel van de war on terror tegen islamitisch extremisme, had twee doelen: er moest een eind komen aan het bewind van Saddam Hoessein, die Irak regeerde sinds 1979. Saddam was een wrede dictator die Iran (1980) en Koeweit (1990) binnenviel, sjiieten en Koerden onderdrukte en chemische wapens gebruikte, ook tegen de eigen bevolking.

WMD

De inval, door de zogeheten coalition of the willing, kwam er ook vanwege de massavernietigingswapens. De Amerikanen en de Britten beweerden in de aanloop naar de invasie dat Saddam die had, al werd daar internationaal sterk aan getwijfeld.

Er was de coalitiepartijen dan ook veel aan gelegen om massavernietigingswapens te vinden, maar dat gebeurde niet. Uiteindelijk moesten de Amerikanen toegeven dat Irak niet beschikte over WMD, weapons of mass destruction.

Missie volbracht

Militair gezien is de inval wel een succes. Nog geen drie weken na het begin ervan wordt Bagdad ingenomen. De hele wereld ziet hoe op het Firdous-plein in de Iraakse hoofdstad een enorm standbeeld van Saddam Hoessein wordt neergehaald, het symbolische einde van zijn macht.

  • VII Photo / Redux

    Het beeld van Saddam Hoessein op het Firdous-plein in Bagdad wordt neergehaald
  • AFP

    Bush kondigt op 1 mei 2003 aan dat de militaire operatie tegen Irak voorbij is
  • EPA

    Saddam Hoessein wordt uit zijn ondergrondse schuilplaats gehaald, december 2003

Begin mei 2003 kondigt president Bush vanaf een vliegdekschip voor de Amerikaanse kust aan dat de oorlog is gewonnen. "Missie volbracht", is er op een spandoek achter hem te lezen.

Saddam Hoessein slaagt er nog een half jaar in uit handen van de Amerikanen te blijven, maar wordt in december 2003 uit een ondergrondse schuilplaats bij de stad Tikrit gehaald. Hij staat terecht, wordt ter dood veroordeeld en eind 2006 opgehangen.

Nation building

Na de invasie zijn de Amerikaanse inspanningen erop gericht om Irak politiek en economisch weer op te bouwen. Nation building is het credo, maar dat komt nauwelijks van de grond. Er volgen jaren van politieke instabiliteit.

Het lukt niet om de drie bevolkingsgroepen (soennieten, sjiieten en Koerden) vreedzaam te laten samenwerken. De Amerikanen vechten een felle strijd uit met opstandelingengroepen en het land wordt jarenlang geteisterd door aanslagen en geweld.

Uiteindelijk vertrekken de laatste Amerikanen eind 2011. De verantwoordelijkheid voor de veiligheid komt dan helemaal bij de Irakezen te liggen.

Over het algemeen zijn de Irakezen nu wel beter af.

In de jaren na de inval krijgen de sjiieten meer macht, ten koste van de soennitische minderheid, die onder Saddam een voorkeurspositie had. De bitterheid daarover is een voedingsbodem voor de opkomst van Islamitische Staat, die vanaf 2013 grote delen van Irak verovert. Pas in 2018 worden de laatste IS-strijders verdreven.

De Iraakse economie heeft zwaar te lijden en de corruptie tiert welig. Een veelgestelde vraag is of de Irakezen nu, twintig jaar na de val van Saddam, beter of minder goed af zijn.

Massawerkloosheid

Over het algemeen zijn ze beter af, denkt journalist en Irak-expert Judit Neurink, die lang in het land woonde. "De bevolking zucht niet meer onder het juk van een wrede dictator, maar nog steeds leeft een derde onder de armoedegrens", zegt ze in het NOS Radio 1 Journaal.

De massawerkloosheid is een enorm probleem. "Heel veel jongeren vinden geen baan. De meeste banen zijn er bij de overheid, andere sectoren worden niet ontwikkeld." Zo is er sinds 2003 nauwelijks iets gedaan aan de infrastructuur. "Treinen rijden niet meer en er worden geen wegen aangelegd."

Irak heeft enorme oliereserves, maar "er zijn buitenlandse investeringen nodig om die industrie weer op te bouwen", zegt Neurink.

Verenigd, stabiel en vrij?

In de toespraak waarin Bush de inval aankondigde, zei hij dat die van Irak "een verenigd, stabiel en vrij land" zou maken. Neurink is daar kritisch over. "Het is er nu redelijk rustig, maar de vraag is hoelang dat zo blijft."

Een eenheid is het land ook niet geworden. "Juist door de Amerikanen zijn er enorme tegenstellingen tussen religieuze en etnische groepen."

Democratie is er wel, "maar beperkt", zegt Neurink. "En het is een opgedrongen democratie, het is niet geleidelijk gegaan. Al met al is van de belofte van Bush niet veel terechtgekomen."

Nieuwsuur maakte eerder deze maand een reportage over wat de Nederlandse deelname aan de missie in Irak heeft opgeleverd: