Alsof er een orkaan heeft huisgehouden. Zo ziet het Zandenbos rondom de twee vennen in Nunspeet er momenteel uit. Een met houtsplinters bezaaid landschap waar geen boom nog rechtop staat. Niet alles is wat het lijkt, stelt boswachter Alex Plantinga gerust.
Dit artikel is afkomstig uit de Stentor. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.
Wie richting de Zandenbosvennen rijdt, ziet ze al snel liggen. Enorme stapels boomstammen. Keurig opgestapeld en voorzien van een waarschuwing: "Niet betreden, gevaarlijk!"
Het is een voorproefje voor wat wandelaars een paar meter verderop te zien krijgen. Waar ooit bospaadjes langs groen richting twee vennetjes slingerden, is nu een nieuw hekwerk te zien. Achter de afzetting een barre vlakte. De ronkende motor van een landbouwvoertuig verstoort de stilte. De machine voert juist een berg jonge bomen af.
Inwoners van Nunspeet die hun geliefde wandelroute kwijt zijn, reageren emotioneel op de ingreep van Staatsbosbeheer en de provincie Gelderland. Op sociale media wordt getreurd. 'Vreselijk... altijd heel veel gewandeld met de honden', schrijft iemand. 'Kaalslag dat is wat het is...' en 'Nou, is me dat lekker opgeknapt.'
Toch is er echt sprake van natuurherstel, bezweert ook Gert Wentzel uit Nunspeet. Hij was de eerste die in opstand kwam tegen de plannen van de natuurbeheerders, toen zij twee jaar geleden bekendmaakten dat er gekapt ging worden op het landgoed van het voormalige Ronde Huis.
Prachtig
Dankzij Wentzel en andere betrokken Nunspeters - die samen een klankbordgroep vormden en met Staatsbosbeheer in gesprek gingen - is er minder rigoureus ingegrepen dan aanvankelijk gepland. "Bijvoorbeeld de rododendrons", zegt Wentzel over de struik die in het voorjaar zo prachtig bloeit. "Die zijn uiteindelijk teruggesnoeid, maar niet verwijderd. We vonden ze cultuurhistorisch belangrijk. Ze horen bij het oude landgoed. Daar zit een hele historie omheen. Die eis is voor een groot gedeelte gehonoreerd door Staatsbosbeheer."
Toch doet de kap ook bij Wentzel pijn. "Of het zo rigoureus had gemoeten, daar komen we nooit meer achter. Ik hoop dat maatregelen effect hebben en dat de vijvers de komende jaren water vasthouden. Daar is het uiteindelijk om te doen geweest."
Europees netwerk
De twee vennen moeten ook voor de toekomst behouden blijven. Dat heeft alles te maken met het Venherstelprogramma Veluwse vennen uit 2017. Daarin valt te lezen dat maar liefst 131 vennen zijn aangewezen als habitattype door Natura 2000, een Europees netwerk dat zich bezighoudt met beschermen van natuurgebieden.
Soortgelijke herstelprojecten zijn bijvoorbeeld al uitgevoerd bij het natuurgebied Kootwijkerveen bij Uddel en het Watersemeer bij Garderen. "Daar begint zelfs al heide weer te groeien", weet boswachter Alex Plantinga. Hij heeft begrip voor de emotie van veel Nunspeters. Toch is de kap van bomen echt nodig, verzekert de boswachter van Staatsbosbeheer.
Ringslangen
"Boomwortels prikken de bodem van het ven lek, waardoor het water wegloopt. Die bomen houden ook nog eens een hoop regen tegen en de wortels slurpen veel water op." Ook de drogere zomers vormen een gevaar voor het ven, stelt Plantinga. "Je wil dat daar water in blijft staan, zodat het behouden blijft voor de planten en dieren die daar afhankelijk van zijn."
Naast bomenkap en teruggesnoeide rododendrons, worden ook wandelpaden verlegd of verwijderd. Per november zijn fietsers niet meer welkom en moeten honden worden aangelijnd. Alleen zo krijgen foeragerende kikkers, levendbarende hagedissen, venwitsnuitlibellen en ringslangen de rust die ze verdienen, aldus de boswachter.
"Er zijn in Europa niet veel van dit soort vennen meer", verklaart de boswachter de maatregelen. Dat twee jaar geleden de bom barstte en er protest uitbrak tegen de plannen, is achteraf bezien niet vreemd geweest. "De communicatie aan onze kant schortte. Daarom zijn we met de klankbordgroep om tafel gegaan. Daar is onder meer uit voortgekomen dat de rododendrons niet helemaal zijn weggehaald. Wij leren hier ook weer van."
Voor Nunspeters blijft de aanblik van de 'verwoeste' Zandenbosvennen toch even slikken. Zo weet Daphne van Bergen donderdagmiddag niet wat ze ziet. "Is dit hetzelfde gebied als waar ik altijd loop?", klinkt het verbaasd. "Ik vind het er niet uitzien. Vreselijk."
