De laatste verkenners van de BBB zijn bekend. Met deze ploeg zoekt de partij naar coalitiepartners in de provincies

Provinciale Staten BBB koos drie VVD’ers, twee CDA’ers, een PvdA’er en vijf verkenners die geen lid zijn van een landelijke partij. Vijf van de verkenners wonen niet in de provincie waar ze coalitiemogelijkheden gaan aftasten.

De BoerBurgerBeweging (BBB) onthulde maandagavond de laatste verkenners voor de Provinciale Staten. Pieter van Maaren (CDA) en Herman Sietsma (ChristenUnie) gaan namens de partij van Caroline van der Plas op zoek naar mogelijke coalities in Flevoland. Omdat BBB in alle provincies de grootste is geworden, heeft de partij overal het initiatief om een coalitie te vormen. Opvallend genoeg komen alle verkenners van buiten de eigen partij.

Op voorhand zegt BBB geen enkele partij uit te sluiten die „met gezond verstand” samen een bestuur wil vormen. Maar omdat het een partij is met onervaren bestuurders, en het stikstofdossier een splijtzwam kan blijken bij het vormen van colleges van Gedeputeerde Staten — het dagelijks bestuur van de provincie, kan het een ingewikkeld en slepend proces worden.

Lees ook Waar staat BBB op het politieke spectrum? Drie politicologen aan het woord

Vaak kiezen winnende partijen voor verkenners uit de eigen gelederen met enige afstand tot de politiek; die kunnen het belang van hun partij subtiel en met enige autoriteit behartigen. De twee meest recente premiers, Mark Rutte (VVD) en Jan-Peter Balkenende (CDA), stelden bijvoorbeeld altijd tenminste één partijgenoot aan als verkenner voor hun kabinetten.

Uit de keus voor verkenners van buitenaf blijkt dat BBB vooral een handreiking wil doen naar eventuele coalitiepartners. En toenadering is nodig: in veel provincies is BBB ondanks haar verbazingwekkende winst aangewezen op bijvoorbeeld VVD en CDA om een meerderheidscoalitie te vormen. De meest prominent vertegenwoordigde partij in het lijstje is de VVD, dat drie verkenners levert.

VVD-coryfeeën

Zoals de Zuid-Hollandse verkenner Fred Teeven, een VVD-zwaargewicht. Teeven was officier van justitie en diende daarna van 2010 tot 2015 als staatssecretaris van Justitie, maar verliet de politiek vanwege de Bonnetjesaffaire. De crimefighter keerde terug naar de Tweede Kamer, en toen hij twee jaar later ook daar vertrok, maakte hij een onverwachte carrièreswitch: Teeven werd buschauffeur. Al snel daarna keerde de VVD’er echter weer terug naar het Haagsche; hij werd partner bij lobbykantoor Meines Holla, dat zich onder meer richt op (chemische) industrie, defensie en kansspelen.

Ook in Noord-Holland stelt BBB een VVD-coryfee aan om de onderhandelingen te leiden. Ankie Broekers-Knol, ook voormalig staatssecretaris van Justitie en daarvoor voorzitter van de Eerste Kamer, mag de onderhandelingen gaan leiden. Broekers-Knol, in kabinet Rutte-III verantwoordelijk voor asiel en migratie, staat net als Teeven bekend als een rechtse VVD’er. In 2019 schreef NRC dat zij door ambtenaren werd gezien als impulsief, niet goed op de inhoud en dat ze zich in de regel slecht inleest.

Van buiten de provincie

De derde VVD’er, Astrid Nienhuis, moet een coalitie gaan bewerkstelligen in Drenthe. Opvallend is dat zij niet woonachtig is in de provincie Drenthe: Nienhuis is burgemeester van het Noord-Hollandse Heemstede. Nog een opvallende keuze is burgemeester Ard van der Tuuk in Westerkwartier, Groningen. Van der Tuuk is van de Partij van de Arbeid, en liet zich kritisch uit over protesterende boeren die vuilnis dumpten op de snelwegen in de gemeente Westerkwartier. De Drentse BBB-lijsttrekker Gouke Moes noemde Van der Tuuk een ‘verbinder’.

Lees ook Bij de selectie van kandidaten probeert BBB risico’s te vermijden: ‘Elke kandidaat moet genoeg tijd krijgen om idioot gedrag te vertonen’

Burgemeester Danny de Vries (CDA) van het Utrechtse Oudewater moet in zijn provincie een ‘brug slaan’ tussen het platteland en de stad, aldus Utrechtse BBB-lijsttrekker Anton Verleun afgelopen vrijdag tijdens een debat over de verkiezingsuitslag. Volgens Verleun is geboren Amsterdammer De Vries ideaal voor die rol omdat hij eerder woonachtig was in verschillende steden, maar tegenwoordig burgemeester is in een plattelandsgemeente.

Ook het Gelderse SGP-kamerlid Chris Stoffer wordt ingevlogen; hij wordt verkenner in Friesland. In de gemeente Nunspeet leidde hij in 2014 en 2018 al de formaties. Volgens de BBB in Friesland staat hij ‘boven de partijen’ en is hij ‘onafhankelijk’.

Naast VVD’ers, een PvdA’er en twee CDA’ers, zijn vooral verkenners zonder (landelijke) partij aangesteld door BBB. In Brabant, Gelderland, Overijssel en Zeeland moeten zij voorsorteren op een coalitie. Veel van de verkenners zijn afkomstig uit het gemeentebestuur; zij dienden of dienen als burgemeester of wethouder.