Amsterdam wil gevaarlijk snelle e-bikes afremmen, maar hoe?

Onveilig fietsen Het aantal e-bikers op de Amsterdamse fietspaden neemt al jaren toe, en daarmee ook het gevoel van onveiligheid bij anderen. De stad wil een maximumsnelheid, al is die lastig te handhaven.

Het is dringen op de smalle Amsterdamse fietspaden. Fatbikes die voorbijschieten, Van Moofs met een indringende elektronische bel, flitsbezorgers die vooral naar hun navigatie kijken en elektrische bakfietsen waar niemand langs kan.

Het aantal e-bikes in Amsterdam neemt al jaren gestaag toe – en de groei is er voorlopig nog niet uit. Daarmee nemen ook de onderlinge snelheidsverschillen op het fietspad toe: uit een meting van de Fietsersbond blijkt dat e-bikes gemiddeld 13 km/u sneller gaan dan fietsen zonder trapondersteuning. Gevolg: het aantal ongelukken met e-bikes is vorig jaar met 50 procent toegenomen. En steeds meer Amsterdammers voelen zich onveilig op de fiets, zo blijkt uit onderzoeken.

Het liefst zou het college een maximumsnelheid van 20 kilometer per uur willen invoeren voor e-bikes

Het gemeentebestuur wil daar nu iets tegen ondernemen. Het liefst zou het college een maximumsnelheid van 20 kilometer per uur willen invoeren voor e-bikes, schreef wethouder Melanie van der Horst (Verkeer en Vervoer, D66) woensdag aan de gemeenteraad. Ook wil ze snelle fietsers gaan verleiden om gebruik te maken van de rijbaan.

Vier jaar geleden verbande Amsterdam snorfietsers naar de rijbaan, waar ze ook nog verplicht werden een helm te dragen. De maatregel was een succes: het aantal geregistreerde snorfietsen in Amsterdam daalde stevig, de resterende scooteraars vormen lang niet meer de ergernis die ze ooit waren.

Dat gat werd snel gevuld met ebikes. Die vormen een zeer aantrekkelijk alternatief voor de scooter: net zo snel, goedkoper, welkom op het fietspad, en de bestuurder hoeft geen helm te dragen of een verzekering af te sluiten. Bovendien zijn ze eenvoudig op te voeren – wat dan ook veelvuldig gebeurt, en nauwelijks wordt gecontroleerd.

Die snelle opmars van de e-bike is een probleem, aldus wethouder Van der Horst. De groeiende gevoelens van onveiligheid op het fietspad, met name onder ouderen en kinderen, zouden ertoe kunnen leiden dat Amsterdammers voortaan de fiets laten staan. En dat is zeer onwenselijk, aldus Van der Horst: de gemeente is juist bezig de stad zo onaantrekkelijk mogelijk te maken voor auto’s.

Zo gaat eind dit jaar de maximumsnelheid in de meeste straten in Amsterdam omlaag naar 30 kilometer per uur. Dat zou een mooi moment zijn ook een grens te stellen aan de snelheid op fietspad, zo schrijft Van der Horst aan de gemeenteraad. Alleen: voor zo’n verbod heeft Amsterdam nieuwe landelijke wetgeving nodig, de snelheid van e-bikes begrenzen is nu juridisch niet mogelijk. Het gemeentebestuur lobby’t daarom bij het Rijk voor nieuwe wetgeving, aldus Van der Horst.

Wethouder Van der Horst gelooft in de zogeheten intelligent speed adaptation

Reinder Rustema van actiegroep Geef Het Fietspad Terug noemt een snelheidslimiet voor e-bikes „onhaalbaar”. Ten eerste, zegt hij, duurt het jaren voordat zo’n verbod er in Den Haag doorheen komt, zoals hij zelf ervoer tijdens zijn lobby voor een helmplicht op de snorscooter (sinds begin dit jaar eindelijk van kracht). Maar het belangrijkste probleem, aldus Rustema: zo’n maximumsnelheid valt niet te handhaven. „Moeten we op iedere straathoek een politieagent planten, met een snelle e-bike om de achtervolging in te zetten?”

Rustema gelooft meer in een ander plan van wethouder Van der Horst: snelle fietsers op de rijbaan laten rijden, tussen de auto’s. Als de lagere maximumsnelheid voor auto’s eind dit jaar is ingevoerd, zouden Amsterdammers op e-bikes voor de keuze gesteld kunnen worden: óf 20 km/u op het fietspad, óf 30 km/u op de rijbaan ernaast. Weliswaar op geheel vrijwillige basis, maar Rustema gelooft dat het kan werken. „De snelle fietser is gemakzuchtig. Kun je met je Van Moof harder scheuren op de rijbaan dan op het fietspad, dan is de keuze snel gemaakt.”

De Amsterdamse afdeling van de Fietsersbond ijvert voor nóg een ander plan: een kentekenplaatje voor e-bikes. „Dan kun je ze makkelijk bekeuren via camera’s als ze de wet overtreden, net als snorfietsers”, aldus voorzitter Florrie de Pater vorig jaar in NRC.

Wethouder Van der Horst gelooft in de zogeheten intelligent speed adaptation, waarbij fietsers via hun schermpje aangespoord worden op bepaalde plekken minder hard te gaan. Dit voorjaar is er in Amsterdam een pilot. Fietsactivist Reinder Rustema is sceptisch. „Je gaat er dan vanuit dat fabrikanten zo’n techniek vrijwillig invoeren. Maar dat gaat de industrie nooit doen: het is in tegenspraak met hun financiële belangen.”

Lees ook: De fatbike is de SUV van de fietspaden