André Sougarret oogstte in 2010 lof uit de hele wereld, toen hij als hoofdingenieur van het Chileense staatsmijnbouwbedrijf Codelco 33 mijnwerkers wist te redden die ruim twee maanden lang 700 meter onder de grond hadden vastgezeten. Nu moet hij als ceo van het bedrijf een andere reddingsactie volbrengen: ’s werelds grootste koperproducent uit een diep dal trekken.
De productie van het staatsbedrijf is in 25 jaar niet zo laag geweest, de kosten zijn omhoog geschoten en de winst is ingezakt. En dat terwijl de Chileense regering juist meer geld nodig heeft om de sociale ongelijkheid aan te pakken die aan de samenleving knaagt. En terwijl de wereld meer koper nodig heeft voor de energietransitie. Het metaal is onmisbaar voor accu’s, elektrische auto’s en elektriciteitsnetten.
‘Gemakkelijke mijnbouw bestaat niet meer, niet in Chili en niet in de rest van de wereld’’
De productie van Codelco is ongeveer 20% lager dan nog maar zes jaar geleden. In 2022 kelderde de productie met dubbele cijfers, voor dit jaar wordt een daling van 7% voorzien, tot 1,35 miljoen ton.
Nieuw gevonden kopererts wordt wereldwijd steeds minder van kwaliteit, bestaande mijnen raken uitgeput en het wordt steeds moeilijker en duurder om nieuwe mijnen te bouwen. ‘Gemakkelijke mijnbouw bestaat niet meer, niet in Chili en niet in de rest van de wereld’, zei Sougarret op 2 mei op een aandeelhoudersvergadering van zijn concern.
Direct voelbaar op wereldmarkt
Aangezien Codelco ’s werelds grootste koperproducent is, heeft de haperende productie een sterke uitwerking op de wereldkopermarkt, waar de voorraden op het laagste niveau sinds achttien jaar zijn.
Codelco’s perikelen zijn ook voelbaar in de Chileense economie: koper is goed voor meer dan de helft van de totale export van het land en levert een aanzienlijke bijdrage aan de overheidsinkomsten. De regering van president Gabriel Boric gaat voor 2023 uit van 40% minder belastingafdracht door Codelco, net nu zij de sociale uitgaven wil opvoeren.
De oorzaak van de tegenvallende productie ligt in elk geval deels in het verleden. In 1971 nationaliseerde de Chileense president Salvador Allende de mijnen, die in handen waren van Amerikaanse bedrijven. In 1973 kwam generaal Augusto Pinochet door middel van een staatsgreep aan de macht. Hij gaf de mijnen niet terug, maar richtte in 1976 staatsbedrijf Codelco op.
Opeenvolgende democratisch gekozen regeringen hebben daarna het staatsbedrijf als melkkoe gebruikt. Dat ging ten koste van het vermogen om volop te investeren in de ontginning van rijkere koperaders in de gigantische Chileense reserves.
Nieuwe technieken, nieuwe tunnels
Codelco investeert nu jaarlijks ongeveer $3,5 mrd in exploratie en zal dat bedrag de komende tien jaar aanzienlijk moeten verhogen om de dalende productie te keren. Er wordt veel geld gestoken in de modernisering van eeuwenoude mijnen die bijna geen winstgevende erts meer leveren.
Zo investeert Codelco in totaal ongeveer $7 mrd in de Chuquicamata-mijn — een van de grootste open kopermijnen ter wereld — om diep onder de grond te gaan winnen met block caving, een relatief nieuwe techniek. Voor de El Teniente-mijn, geopend in 1905, is $8 mrd uitgetrokken om nieuwe tunnels te bouwen — er ligt nu ruim 4.500 kilometer aan tunnels.
Tijdens de aandeelhoudersvergadering van 2 mei werden vier grote moderniseringsprojecten gepresenteerd, een investering die kan oplopen tot $19 mrd. Dat is voor iedere onderneming een grote uitdaging, en helemaal voor een bedrijf in een kleine economie dat voortdurend worstelt met verstoringen in de leveringsketen, inflatie en technische en bouwkundige tegenslagen.
Vertragingen van projecten zijn een belangrijke reden waarom de productie van Codelco zo snel is gedaald. Een andere oorzaak zijn tegenslagen in een paar mijnen, zoals vallend gesteente, kapotte machines en een bevroren stuwmeer, waardoor er minder watertoevoer was.
Geld is niet eens het grootste probleem
Sougarret en bestuursvoorzitter Máximo Pacheco proberen de projecten vlot te trekken door efficiëntere besluitvorming, door kosten over het hele bedrijf te spreiden en waar nodig expertise van consultants in te schakelen.
De regering-Boric schiet Codelco ook te hulp. Waar vorige regeringen de winst van het bedrijf gebruikten voor andere begrotingsposten, heeft Boric ermee ingestemd dat Codelco 30% van zijn winst herinvesteert, zodat het bedrijf minder hoeft te lenen.
Volgens Pacheco is geld niet het grootste obstakel, maar kampt Codelco vooral met uitvoeringsproblemen. ‘Als de minister van financiën ons morgen $6 mrd stuurt om projecten op te zetten, zouden we het terugsturen.’
Bij alle moeite die Codelco heeft om de koperproductie op te voeren, heeft de regering het bedrijf ook nog opgezadeld met het management van publiek-private samenwerking om de Chileense lithiumvoorraad — de grootste van de wereld — te gelde te maken. Naar dit metaal is eveneens grote vraag, omdat het onmisbaar is in de accu’s van elektrische auto’s en in ontelbare elektronische componenten.
Kritiek vanuit Chileense politiek
Die nieuwe rol in de lithiumproductie dreigt de directie af te leiden van de koperwinning, zegt Rafael Prohens van oppositiepartij Renovación Nacional, die lid is van de mijnbouwcommissie van de senaat. ‘De productie van Codelco neemt sterk af en haalt bij lange na niet wat mogelijk is’, zegt hij. ‘Als we hen daarnaast ook nog verantwoordelijk maken voor lithium, kunnen we bij het koper makkelijk meer marktaandeel verliezen en onze positie als grootste koperproducent kwijtraken.’
Het management van Codelco bezweert dat er geen geld van andere activiteiten naar de lithiumwinning wordt overgeheveld en dat het de financiële middelen, de internationale positie en de mijnbouwexpertise heeft om beide rollen te vervullen. Volgens Pacheco gaat het bedrijf ‘door een dal’, maar zal het daar sterker uitkomen.
‘Als je een leider bent, heb je veel verantwoordelijkheden, en daar zijn we ons zeer van bewust’
Pacheco zei te hopen — ‘dat staat in onze planning’ — dat de koperproductie van Codelco vóór het eind van dit decennium weer rond de 1,7 miljoen ton ligt; die productie werd in 2018 voor het laatst gehaald.
Om een kopertekort op de wereld te voorkomen is het cruciaal dat Codelco dat productieniveau weer haalt, en liefst nog meer. Op de aandeelhoudersvergadering toonde Sougarret een veelzeggende grafiek. Als de wereldwijde vraag naar koper sneller stijgt dan het aanbod, ontstaat in het volgende decennium een tekort van 8 miljoen ton.
‘We zijn vastbesloten de leider in deze sector te blijven’, zegt Pacheco. ‘Als je een leider bent, heb je veel verantwoordelijkheden, en daar zijn we ons zeer van bewust.’
Bron: Bloomberg / Vertaling: Hans Scholten